სამთავრობო ორგანიზაციები

• გზების მშენებლობის სამინისტრო (საქართველოს სსრ) – 1956-1968 წლებში – საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოს გზატკეცილების სამმართველო, 1968-1988 წლებში – გზების მშენებლობის სამინისტრო. გაუქმებულია

• გოსგრაჟდანსტროი (რუს.:Госгражданстрой) – სამოქალაქო მშენებლობისა და არქიტექტურის სახელმწიფო კომიტეტი. დაარსდა 1963 წელს და იყო სახმშენის სისტემაში. ხელმძღვანელობდა ყველა სამეცნიერო-კვლევით საპროექტო ინსტიტუტს თბილისში, კიევსა და ტაშკენტში

• თბილქალაქაღმასკომი – თბილისის სახალხო დეპუტატთა საქალაქო საბჭოს აღმასრულებელი კომიტეტი (აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანო)

• თბილისის საქალაქო სათათბირო – რუსეთის იმპერიის დროს, XIX საუკუნიდან 1918 წლამდე, ქალაქის თვითმმართველობის ორგანო

• მშენებლობის სამინისტრო (საქართველოს სსრ-ის) – ექვემდებარებოდა საკავშირო მშენებლობის სამინისტროს და ხელმძღვანელობდა მშენებლობის საკითხებს რესპუბლიკაში. გაუქმდა 1991 წელს.

• სავაჭრო პალატა (საქართველოს სსრ) – საკავშირო და რესპუბლიკური ორგანიზაცია, რომელიც საგარეო ვაჭრობის საკითხებით იყო დაკავებული. გაუქმდა 1991 წელს და გარდაიქმნა საქართველოს სავაჭრო-სამრეწველო პალატად

• სახმშენი – საქართველოს სსრ მშენებლობის საქმეთა სახელმწიფო კომიტეტი, იყო სსრკ-ის სახმშენის (რუს.:Госстрой ), სსრკ-ის მინისტრთა საბჭოს მშენებლობის საქმეთა სახელმწიფო კომიტეტის დაქვმდებარებაში. დაარსდა 1950 წელს, გაუქმდა 1991 წელს. სახმშენის ფუნქციებში შედიოდა საერთო ტექნიკური კანონმდებლობის დანერგვა ქვეყანაში სამშენებლო საქმის განვითარების მიზნით, და შესაბამისად, ყველა პროცესის ხელმძღვანელობა არქიტექტურისა და მშენებლობის დარგებში. 1955 წელს სახმშენის მიერ გამოქვეყნებული მშენებლობის ნორმები და წესები (რუს.:Строительные нормы и правила – СНиП) სავალდებულო იყო მთელი სსრკ-ის ტერიტორიაზე. ყველა ინდივიდუალური პროექტი, რომლის ღირებულებაც სამ მილიონ მანეთს აღემატებოდა, უნდა დამტკიცებულიყო მოსკოვის სახმშენის ცენტრალურ ოფისში. გაუქმდა 1991 წელს და გადაკეთდა საქართველოს არქიტექტურისა და მშენებლობის სამინისტროდ, 1996 წელს დაერქვა ურბანიზაციისა და მშენებლობის სამინისტრო (ამ სამინისტროსთან მუშაობდა სამეცნიერო-ტექნიკური საბჭო), რომელიც შეუერთდა ინფრასტრუქტურისა და განვითარების სამინისტროს, რომელიც, თავისთავად, 2005 წელს შეუერთდა ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს

• ცეკავშირი – სამომხმარებლო კოოპერაციის ცენტრალური კავშირი – საქართველოში პირველი სამომხმარებლო კოოპერატიული ორგანიზაციები მეცხრამეტე საუკუნის 60-იან წლებში გაჩნდა. კოოპერატივების დაფუძნებაში მონაწილეობას იღებდა ილია ჭავჭავაძე. მეოცე საუკუნის დასაწყისისთვის სოფლის მეურნეობის თითქმის ყველა დარგის კოოპერატივი არსებობდა. 1911 წლიდან ქუთაისში გამოდიოდა ჟურნალი „კოოპერაცია“. საბჭოთა ხელისუფლებამ შექმნა „ცენტროსიუზი“, რომელშიც იძულებითი წესით გააერთიანა ყველა სამომხმარებლო კოოპერატიული ორგანიზაცია, რითაც ფაქტობრივად გააუქმა თანამშრომლობის ეს კერძო, თავისუფალი ფორმა – დემოკრატიული მართვის წესი, გადაიყვანა ის სახელმწიფო დაქვემდებარებაში და „საბჭოთა ვაჭრობის“ ნაწილად აქცია. საქართველოში შეიქმნა სამომხმარებლო კოოპერაციის ცენტრალური კავშირი, შემოკლებით „ცეკავშირი“, რომელიც ექვებარებოდა ცენტროსოიუზს.
  სსრკ-ის შიდა საქონელბრუნვაში კოოპერაციის წილი დაახლოებით 30 პროცენტს უდრიდა, რაც იმას ნიშნავდა, რომ ცეკავშირი გავლენიანი ორგანიზაცია იყო. მოსკოვში ცენტროსოიუზის შენობის ასაგებად 1928 წელს დაწყებული მრავალჯერადი კონკურსის ჩატარების შემდეგ კოოპერაციის სახლის ადმინისტრაციული შენობა 1933 წელს ლე კორბიუზიესა და პიერ ჟანნერეს პროექტით აშენდა.

• ძეგლთა დაცვის კომიტეტი – 1934 წელს დაარსდა კულტურისა და ძეგლთა დაცვის კომიტეტი. 1959 წელს – ორგანიზაცია „საქართველოს კულტურის ძეგლთა დაცვის საზოგადოება“. მის მიზანი იყო საქართველოსა და მის ფარგლებს გარეთ არსებული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლების გამოვლენა, დაცვა, აღდგენა-გამაგრება და შესწავლა. 1978 წლის შეიქმნა “ისტორიის, კულტურის, ბუნების ძეგლთა დაცვისა და გამოყენების მთავარი სამეცნიერო-საწარმოო სამმართველო” (შემოკლებით – ძეგლთა დაცვის სამმართველო). 2004 წელს შეიქმნა კულტურული მემკვიდრეობის დეპარტამენტი (სამთავრობო დაწესებულება). 2008 წლიდან – სსიპ საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტო

სასწავლო დაწესებულებები

• ამიერკავკასიის ჰიდრომელიორაციის ინსტიტუტი – დაარსდა თბილისში 1925 წელს, 1931 წელს გადაიტანეს განჯაში, აზერბაიჯანში. სავარაუდოდ, ექვემდებარებოდა საქართველოს წყალთა მეურნეობის სამმართველოს, რომელიც ექვემდებარებოდა ამიერკავკასიის წყალთა მეურნეობის სამმართველოს

• თბილისის სამშენებლო-საინჟინრო ინსტიტუტი – დაარსდა 1930 წელს სამშენებლო ფაკულტეტის ბაზაზე, როდესაც საქართველოს პოლიტექნიკურ ინსტიტუტს გამოეყო დარგობრივი ინსტიტუტები, მათ შორის – ამიერკავკასიის რკინიგზის საინჟინრო ინსტიტუტიც.

• თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემია – დაარსდა 1922 წელს საქართველოს სამხატვრო აკადემიის სახელით. 1929 წელს ის მკვეთრად გამოსახული საწარმოო განხრის უმაღლეს სამხატვრო ტექნიკურ ინსტიტუტად (უსტექინი) გადაკეთდა, ხოლო 1931 წელს სრულიად გაუქმდა. 1933 წელს აღდგენილ იქნა, როგორც თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემია. ამჟამად – აპოლონ ქუთათელაძის სახელობის თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემია

• თბილისის სამხატვრო სასწავლებელი – დაარსდა 1901 წელს, როგორც ფერწერისა და ქანდაკების საშუალო სკოლა.

• მოსკოვის არქიტექტურული ინსტიტუტი (რუს.:Московский Архитектурный Институт (МАИ), პირველი სახელწოდება – МАрхИ. დაარსდა 1933 წელს. იყო სსრკ-ის სპეციალიზებული უმაღლესი სკოლა, რომელსაც მხოლოდ არქიტექტურის ფაკულტეტი ჰქონდა. ამჟამად – მოსკოვის არქიტექტურის ინსტიტუტი (სახელმწიფო აკადემია)

• საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი – დაარსდა 1922 წელს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პოლიტექნიკური ფაკულტეტის სახით. 1928 წელს თბილისის ამ ფაკულტეტისა და თბილისის პოლიტექნიკური ინსტიტუტის (დაარსდა 1917 წელს) საინჟინრო ფაკულტეტის გაერთიანების შედეგად ჩამოყალიბდა საქართველოს სახელმწიფო პოლიტექნიკური ინსტიტუტი. 1936 წელს მას ეწოდა საქართველოს ინდუსტრიული ინსტიტუტი, 1948 წელს მიენიჭა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სახელი, 1972 წელს დაჯილდოვდა ლენინის ორდენით და დაერქვა ვ.ი. ლენინის სახელობის საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტი. 1990 წლიდან – საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი. ტექნიკური უნივერსიტეტის სამშენებლო ფაკულტეტი, რომელშიც შედიოდა არქიტექტურის განყოფილება, შეიქმნა უნივერსიტეტის დაარსებისას, 1922 წელს. 1924-1928 წლებში მას ერქვა სახუროთმოძღვრებო განყოფილება, 1948 წლიდან – არქიტექტურის კათედრა, 1969 წლიდან – არქიტექტურის ფაკულტეტი და 1991 წლიდან – არქიტექტურის ინსტიტუტი. 2005 წლიდან დღემდე – არქიტექტურის, ურბანისტიკისა და დიზაინის ფაკულტეტი.

• სტუდენტური საპროექტო ბიურო (საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის არქიტექტურის ფაკულტეტის) – სტუდენტური საპროექტო სახელოსნო დაარსდა 1960 წელს, 1970 წელს დაერქვა სტუდენტური საპროექტო ბიურო. სტუდენტებს შეეძლოთ პროფესიული პრაქტიკის გავლა და პროფესორების ხელმძღვანელობით ემუშავათ რეალურ პროექტებზე

• მოსე თოიძის სახელობის სამხატვრო-პროფესიული სასწავლებელი – დაარსდა თბილისში 1946 წელს და იყო ერთ-ერთი უძველესი პროფესიული სკოლა საქართველოში. ამზადებდა დეკორატიული ხელოვნების სხვადასხვა დარგის ხელოსნებს და სპეციალისტებს, რომლებიც მუშაობდნენ ასევე არქიტექტურის რესტავრაციის სფეროში. 2005 წლიდან – საქართველოს განათლებისა და მეცნირების სამინისტროს თბილისის მოსე თოიძის სახელობის სამხატვრო პროფესიული ლიცეუმი. 2010 წელს შეურთდა თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემიას. გაუქმდა 2017 წელს

• პეტერბურგის კარლ მაის სკოლა (რუს.:Петербургская школа Карла Мая) – გერმანული წარმოშობის რუსი პედაგოგის, კარლ ივანოვიჩ მაის მიერ 1856 წელს დაარსებული ვაჟთა სკოლა არსებობდა 1918 წლამდე.

• პეტერბურგის სამხატვრო აკადემია (რუს.:Петербургская Академия Художеств) – რუსეთის იმპერიის სახვითი ხელოვნების უმაღლესი სასწავლო დაწესებულება. არსებობდა 1757-1918 წლებში. სახვითი ხელოვნების გარდა იყო კლასები, სადაც სხვადასხვა ხელობას ასწავლიდნენ

პროფესიული გაერთიანებები და ღონისძიებები

• არქიტექტურის აკადემია (სსრკ) – სამეცნიერო ორგანიზაცია, დაარსდა 1933 წელს, როგორც საკავშირო არქიტექტურის აკადემია (რუს.:Всесоюзная Академия архитектуры), 1939 წელს დაერქვა სსრკ-ის არქიტექტურის აკადემია (რუს.:Академией архитектуры СССР), 1956 წელს გარდაიქმნა სსრკ-ის მშენებლობისა და არქიტექტურის აკადემიად. არსებობდა 1963 წლამდე.

• არქიტექტურის საერთაშორისო აკადემია (ინგლ.:International academy of Architecture (IAA) – არასამთავრობო, თვითდაფინანსებადი ორგანიზაცია საკონსულტაციო სტატუსით. დაარსდა 1987 წელს იუნესკოს მიერ არქიტექტურისა და არქიტექტურული განათლების განვითარების მიზნით. მთავარი ოფისის მდებარეობა – სოფია, ბულგარეთი. 1991 წელს ამ აკადემიის მოსკოვის (სსრკ-ის) ფილიალის ბაზაზე შეიქმნა არქიტექტურის საერთაშორისო აკადემიის მოსკოვის განყოფილება (რუს.:Московское отделение Международной академии архитектуры (МААМ)

• აღმოსავლეთის ქვეყნების არქიტექტურის საერთაშორისო აკადემია – МААСВ დაარსდა 1990-იანი წლების დასაწყისში აზერბაიჯანის ინიციატივით.

• არქიტექტორთა კავშირი სსრკ (სსრკ) (რუს.:Союз архитекторов СССР) – დაარსდა 1932 წელს საბჭოთა არქიტექტორთა კავშირის (რუს.:Союз советских архитекторов (ССА) სახელით, კომპარტიის ცკ-ის დადგენილების (“ლიტერატურულ-სამხატვრო ორგანიზაციების გარდაქმნისშესახებ”, 23.04.1932) საფუძველზე.ამავე დადგენილებით გაუქმდა ყველა მანამდე არსებული თავისუფალი შემოქმედებითიგაერთიანება. სსრკ-ის არქიტექტორთა კავშირის პერიოდული გამოცემა იყო ჟურნალი „არხიტექტურა სსსრ“ (რუს.:Архитектура СССР, 1933-1992). სსრკ-ის არქიტექტორთა კავშირის 8 ყრილობა ჩატარდა 1937, 1955, 1961, 1965, 1970, 1975, 1981 და 1987 წლებში. სსრკ-ის არქიტექტორთა კავშირის შემადგენლობაში შედიოდა ყველა რესპუბლიკის, ავტონომიური რესპუბლიკის, სამხარეო და საქალაქო არქიტექტორთა კავშირები და ორგანიზაციები.

• საქართველოს არქიტექტორთა კავშირი – დაარსდა 1934 წელს როგორც “საქართველოს საბჭოთა არქიტექტორთა კავშირი”, 1947 წლიდან – “საქართველოს არქიტექტორთა კავშირი”. 1990 წლამდე შედიოდა სსრკ-ის არქიტექტორთა კავშირის შემადგენლობაში. 1990 წელს დაერქვა “საქართველოს ხუროთმოძღვართა დამოუკიდებელი კავშირი“, ხოლო 1991 წელს დაუბრუნდა ძველი სახელწოდება. საქართველოს არქიტეტორთა კავშირი არის არქიტექტორთა საერთაშორისო კავშირის (UIA) წევრი

• INTERARCH – არქიტექტურის საერთაშორისო გამოფენა, 1981 წლიდან რეგულარულად (ორ ან სამწლიანი ინტერვალით) ეწყობა ბულგარეთში არქიტექტურის საერთაშორისო აკადემიის (IAA) მიერ

• არქიტექტორთა საერთაშორისო კავშირი (UIA – Union Internationale des Architectes) – დაარსდა 1948 წელს. ის არის ეროვნული პროფესიული ორგანიზაციების ფედერაცია, რომლის მიზანია გააერთიანოს არქიტექტორები, გავლენა მოახდინოს საკანონმდებლო პროცესებზე, ხელი შეუწყოს არქიტეტურის განვითარებას საზოგადოების მოთხოვნების შესაბამისად

თანამდებობები

• ქალაქის მთავარი არქიტექტორი – თანამდებობა სსრკ-ში დაწესდა 1930-იან წლებში. მთავარი არქიტექტორი ხელმძღვანელობდა ქალაქის გეგმარებასა და განაშენიანებას და პასუხისმგებელი იყო არქიტექტურის ხარისხობრივ დონეზე, გენგეგმის შემუშავებისა დამისი განხორციელების, მშენებლობის ეკონომიურობის უზროვენლყოფის, ახალი საცხოვრებელი რაიონების მშენებლობისა და ძველის რეკონსტრუქციის სწორად წარმართვაზე. ქალაქის მთავარი არქიტექტორი ხელმძღვანელობდა მთავარ არქიტექტურულ-გეგმარებით სამმართველოს. ის პირდაპირ ექვემდებარებოდა ქალაქის მშრომელთა დეპუტატების საბჭოს ან რესპუბლიკის სახმშენს. სხვადასხვა წლებში, თბილისის მათავარ არქიტექტორთან მუშაობდა დარგის სპეციალისტებით დაკომპლქტებული მრჩეველთა საბჭო, რომელიც პროექტების განხილვაში იღებდა მონაწილეობას

• საქალაქო არქიტექტორი (რუს.:Городской Архитектор) – რუსეთის იმპერიის დროს, ქალაქის მთავარი არქიტექტორის თანამდებობა. ევალებოდა მშენებლობებზე “ტექნიკურ-პოლიციური” ზედამხედველობა, უკანონო მშენებლობის არ დაშვება, ნებართვების გაცემა, პროექტებისა და ხარჯთაღრიცხვების შედგენა და შემოწმება და სხვ. ითვლებოდა მაღალი რანგის ჩინოვნკად და ჰქონდა დიდი პასუხისმგებლობა, ამიტომ ნიშნავდნენ საუკეთესო არქიტექტორებს და ინჟინრებს

წოდებები

• დამსახურებული არქიტექტორი – დაწესებულია 1969 წელს. საბჭოთა კავშირისა და/ან რესპუბლიკური საპატიო წოდება, ენიჭებოდა განსაკუთრებული დამსახურებისათვის საბჭოთა კავშირის (საკავშირო დონეზე) ან რესპუბლიკის (რესპუბლიკურ დონეზე) არქიტექტურის განვითარებაში განსაკუთრებული დამსახურებისთვის.

• დამსახურებული ინჟინერი – დაწესებულია 1960 წელს. საბჭოთა კავშირისა და/ან რესპუბლიკური საპატიო წოდება, ენიჭებოდა განსაკუთრებული დამსახურებისათვის საბჭოთა კავშირის (საკავშირო დონეზე) ან რესპუბლიკის (რესპუბლიკურ დონეზე) სამშენებლო-საინჟინრო საქმის განვითარებაში განსაკუთრებული დამსახურებისთვის

• დამსახურებული გამომგონებელი – დაწესებულია 1959 წელს. საბჭოთა კავშირისა და/ან რესპუბლიკური საპატიო წოდება, ენიჭებოდა ავტორებს ისეთი გამოგონებებისთვის, რომლებიც ტექნიკისა და ტექნოლოგიების ახალ მიმართულებებს ედებოდა საფძვლად და განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდათ სახალხო მეურნეობის განვითარებისთვის

• სსრკ სახალხო არქიტექტორი – საპატიო წოდება შემოღებულია 1967 წელს სსრკ-ის უმაღლესი საბჭოს მიერ. ენიჭებოდა განსაკუთრებული წვლილის შეტანისათვის საბჭოთა არქიტექტურის განვითარებაში, ქალაქგეგმარებაში გამოცენილი შემოქმედებითი მოღვაწეობისათვის, თანამედროვე სამოქალაქო, სამრეწველო და სასოფლო არქიტექტურული კომპლექსების, შენობებისა და ნაგებობის შექმნაში, რომლებაც საყოველთაო სახალხო აღიარება მოიპოვეს. პირველი ქართველი არქიტექტორი, რომელსაც საბჭოთა კავშირის სახალხო არქიტექტორის წოდება მიენიჭა, იყო არჩილ ქურდიანი (1970)

• ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე – დაწესებულია 1936 წელს. საბჭოთა კავშირისა და/ან რესპუბლიკური საპატიო წოდება, გაიცემოდა უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის მიერ. ჯილდოვდებოდნენ საქართველოში ცნობილი მსახიობები, კომპოზიტორები, მწერლები, მხატვრები, რეჟისორები, არქიტექტორები და სხვ. განსაკუთრებული მიღწევებისათვის ხელოვნების განვითარების საქმეში

ჯილდოები და პრემიები

• კომკავშირის პრემია (საქართველოს სსრ) – 1966 წელს სსრკ-ის მეცნიერებისა და ტექნიკის სახელმწიფო კომიტეტის მიერ დაწესებული ჯილდო. ენიჭებოდა ახალგაზრდა ავტორებს ან/და კოლექტივებს ლიტერატურის, ხელოვნების, ჟურნალისტიკისა და არქიტექტურის დარგებში განსაკუთრებლი მიღწევებისათვის. გაუქმდა 1991 წელს. (კომკავშირი – საკავშირო ახალგაზრდათა ლენინური კომუნისტური კავშირი, ალკკ, რუს.:Всесоюзный ленинский коммунистический союз молодёжи (ВЛКСМ)

• მინისტრთა საბჭოს პრემია (სსრკ და საქართველოს სსრ) – სსრკ-ის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ჯილდო, დაწესდა 1969 წელს. გაიცემოდა სახალხო მეურნეობისა და მეცნიერების განვითარებისათვის შეტანილი განსაკუთრებული მიღწევებისათვის. გაუქმდა 1991 წელს.

• საპატიო ნიშნის ორდენი – სსრკ-ის სახელმწიფო ჯილდო. დაწესებული იყო 1935 წელს მაღალი მიღწევებისთვის წარმოების, მეცნიერების, სახელმწიფოს, კულტურის, სპორტის და სხვ. საზოგადოებრივ მოღვაწეობაში. ჯილდოვდებოდნენ როგორც პიროვნებები, ასევე დაწესებულებები. ორდენით აჯილდოვებდნენ ასევე უცხოელებს და სსრკ-ის საზღვრებს გარეთ არსებულ ორგანიზაციებს. გაუქმდა 1991 წელს

• სსრკ-ის სახელმწიფო პრემია – კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტისა და მინისტრთა საბჭოს მიერ 1966 წელს დაწესებული სახელმწიფო ჯილდო (სტალინის პრემიის /1941-1955/ სანაცვლოდ). გაიცემოდა ლიტერატურის, ხელოვნებისა და არქიტექტურის დარგში. ლენინის პრემიის შემდეგ სსრკ-ის მნიშვნელობით მეორე ჯილდო შეადგენდა 5 000 მანეთს. გაუქმდა 1991 წელს. რესპუბლიკებს ჰქონდათ დაწესებული დარგობრივი სახელმწიფო პრემიები, მაგ. – საქართველოს სსრ სახელმწიფო პრემია არქიტექტურის დარგში

• უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის სიგელი და საპატიო სიგელი (საქართველოს სსრ) – საბჭოთა ჯილდო, გაიცემოდა მიღწევებისათვის სახალხო მეურნების, მეცნიერების, კულტურის და სხვა დარგების განვითარებაში. ჯილდოვდებოდნენ მოქალაქეები, დაწესებულებები, ორგანიზაციბი და სხვ.

• შოთა რუსთაველის სახელობის პრემია – საქართველოს სახელმწიფო პრემია. დაარსდა 1965 წელს საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოს მიერ. ენიჭება ხელოვნების, არქიტექტურისა და ჰუმანიტარული მეცნიერებების დარგებში, ნაწარმოებებისთვის, რომლებმაც ეროვნული აღიარება მოიპოვა.

• შრომის წითელი დროშის ორდენი – სსრკ-ის საერთო-სამოქალაქო ჯილდო დაწესედა 1928 წელს და გაიცემოდა შრომაში საბჭოთა სახელმწიფოს წინაშე გაწეული განსაკუთრებული დამსახურებისთვის. გაუქმდა 1991 წელს.

• ღირსების ორდენი – საქართველოს სახელმწიფო ჯილდო. დაარსდა 1992 წელს. ჯილდოვდებიან ყველა სფეროში მოღვაწე მოქალაქეები, რომელთაც წვლილი შეაქვთ დამოუკიდებელი ქართული სახელმწიფოს მშენებლობაში

• ხალხთა მეგობრობის ორდენი – სსრკ-ის სახელმწიფო ჯილდო. დაწესებული იყო 1972 წელს საბჭოთა კავშირის შექმნის 50 წლისთავთან დაკავშირებით. ორდენით აჯილდოვებდნენ საჭოთა კავშირის მოქალაქეებს და უცხოელებს, ისევე როგორც დაწესებულებებს, სოციალისტურ ერებს შორის მეგობრობისა და ძმური თანამშრომლობისთვის გაწეული მოღვაწეობისთვის. გაუქმდა 1991 წელს